Efektywność procesów e-edukacyjnych może być opisywana w wielu wymiarach. Do najważniejszych należą niewątpliwie wymiar dydaktyczny oraz wymiar finansowy. Pierwszy z nich określany jest najczęściej za pomocą rezultatów uzyskiwanych przez studentów zdobywających wiedzę w trybie nauczania online. Jednakże wartości bezwzględne (czyli zestawienie ocen) mówią jedynie o tym jak skuteczne jest nauczanie, nie pozwalają natomiast stwierdzić, w jakim stopniu zastosowane metody i środki przekazu wiedzy zmieniają efektywność procesów dydaktycznych. Taką informację może dać jedynie porównanie wyników nauczania w systemie tradycyjnym oraz w środowisku wirtualnym. Zakres ponoszonych nakładów finansowych to kolejne pytanie, na które muszą udzielić odpowiedzi organizatorzy procesów e-edukacyjnych w uczelniach. I dotyczy on nie tylko środków wydatkowanych na zapewnienie oraz utrzymanie infrastruktury technicznej dla wirtualnego środowiska nauczania, ale przede wszystkim kosztów opracowania materiałów dydaktycznych oraz wynagrodzeń za prowadzenie wirtualnych zajęć. Uzyskanie odpowiedniego poziomu efektywności, zarówno dydaktycznej, jak i finansowej, stanowi warunek niezbędny dla skutecznego rozwoju e-edukacji w szkolnictwie wyższym.

Więcej

Znajomość podstaw metodycznych związanych z przygotowaniem treści dydaktycznych na potrzeby e-edukacji to jeden z najistotniejszych warunków, jakie należy spełnić planując wdrożenie i prowadzenie nauczania w tej formie. Wymaganie to powinno być respektowane zarówno wtedy, gdy kształcenie prowadzone będzie wyłącznie w trybie online (bez bezpośrednich spotkań z nauczycielem i z innymi uczestnikami szkolenia) jak też wówczas, gdy wykorzystane zostaną tylko niektóre elementy rozwiązań e-edukacyjnych pełniąc rolę wspomagającą w stosunku do tradycyjnych procesów kształcenia.

Więcej

Zajęcia dydaktyczne prowadzone w trybie online różnią się w zasadniczy sposób od tradycyjnych spotkań w sali wykładowej, czy w laboratorium. Wymagają one także znacznie bardziej dokładnego zaplanowania i przygotowania. Dotyczy to w szczególności wszelkich form aktywności uczących się (uczniów, studentów), które powinny być zróżnicowane tak pod względem formy, jak i ilości, a także w miarę możliwości dostosowane do indywidualnych potrzeb oraz uwarunkowań, w jakich przebiega proces nauczania.

Więcej

Efektywne wykorzystanie możliwości edukacyjnych jakie niesie e-learning zależy nie tylko od właściwie zaplanowanej struktury treści i korespondujących z nią aktywności w ramach wirtualnych zajęć. Istotnym czynnikiem, bardzo zyskującym na znaczeniu - zwłaszcza w ostatnich latach - jest forma przekazu tychże treści. Co więcej, wzbogacanie materiałów dydaktycznych, udostępnianych uczącym się - przekazem audio lub wideo - pozwala także uwzględnić różne preferencje i style pracy związane z uczeniem się. Różnorodność wykorzystanych środków może się również wyrażać stosowaniem graficznych form prezentacji treści, takich jak: ilustracje, tabele, wykresy oraz animacje. Zachowanie należytych proporcji pozwoli uatrakcyjnić proces uczenia się, a tym samym zwiększyć motywację oraz zaangażowanie uczestników tego procesu.

Więcej

Ewaluacja jest procesem, który powinien towarzyszyć każdemu ważnemu przedsięwzięciu na wszystkich jego etapach, choć w każdym z nich pełni inną rolę. Ewaluacja ex ante, czyli poprzedzająca planowane działania, łączona jest często z analizą potrzeb lub prognozowaniem - dlatego może jej towarzyszyć analiza SWOT lub badania metodą Delphi. Jej zadaniem jest umożliwienie lepszego zaprojektowania podejmowanych działań. Kolejne fazy ewaluacji - w kontekście czasu realizacji projektu - dotyczą jego trwania (tzw. ewaluacja mid-term) i analizy działań po ich zakończeniu, co bywa często określane jako ewaluacja ex post. Można także opisywać ewaluację w kategoriach ról, jakie pełni wobec realizowanego przedsięwzięcia - wówczas wskazuje się na ewaluację formatywną (kształtującą) oraz podsumowującą. Wyniki pierwszej z nich mają służyć zmianom w trakcie realizacji danego projektu, aby usprawnić podejmowane działania i w efekcie uzyskać ich większą skuteczność. Natomiast ewaluacja podsumowująca, przeprowadzana po zakończeniu projektu, służy doskonaleniu podejmowanych działań przy powtórnej ich realizacji.

Więcej

Dobór odpowiednich metod pracy, wykorzystywanych podczas szkoleń, zależy od wielu czynników, m.in. od celów, treści, zakresu i miejsca szkolenia, a także od doświadczenia czy motywacji uczestników, wielkości grupy oraz doświadczenia i wykształcenia trenera. Powinien on być uwarunkowany wynikiem przeprowadzonej analizy potrzeb szkoleniowych, która jest pierwszym (wielokrotnie pomijanym) etapem realizacji procesu szkoleniowego. Wszystkie wymienione powyżej czynniki są w równym stopniu istotne. Jednakże w wyniku badań holistycznych możliwe jest rozpoznanie głównych czynników wpływających na optymalizację procesu dydaktycznego szkoleń (również w formie blended learning), a tym samym określenie, w jaki sposób można ten proces uczynić efektywnym. Jest to kwestia mająca kluczowe znaczenie dla rozwoju profesjonalnego rynku usług firm szkoleniowych, które chcą oferować treningi (kursy) skuteczne, a zarazem metodycznie poprawne.

Więcej

W odniesieniu do e-edukacji, standaryzacja dotyczy dwóch różnych kategorii. Pierwszą z nich jest umiejscowienie procesu nauczania w środowisku tworzonym przez nowoczesne technologie informacyjno-komunikacyjne, drugą natomiast jest organizacja i prowadzenie tego procesu. W kontekście technologicznym istotne są takie czynniki, jak: funkcjonalność platformy, kanały transmisji i komunikacji oraz ich przepustowość, a także "zgodność" platformy z innymi środowiskami wirtualnego nauczania, co zapewni tzw. interoperacyjność, a więc możliwość wykorzystania materiałów dydaktycznych tworzonych w różnych środowiskach. W tej kategorii prace standaryzacyjne trwają już od wielu lat i połączenie wysiłków rozproszonych kiedyś inicjatyw ADL, LTSC IDEE oraz IMS doprowadziło do powstania ogólnie przyjętego standardu SCORM. Obecnie można zaobserwować tendencję do wzajemnego uzupełniania się, a nie do konkurencji w tym obszarze. Znacznie bardziej złożonym zagadnieniem jest natomiast standaryzacja służąca zapewnieniu wysokiej jakości podejmowanych działań e-learningowych. Muszą bowiem zostać w niej uwzględnione konkretne uwarunkowania środowiska edukacyjnego, jak też regulacje prawne i specyfika systemów kształcenia w poszczególnych krajach. W skali międzynarodowej możliwe jest więc jedynie wypracowanie pewnych rekomendacji lub wskazywanie dobrych praktyk. Takim rozwiązaniem jest np. EQO opracowane przez fundację EFQUEL utworzoną z inicjatywy Komisji Europejskiej.

Więcej

Efektywność tworzenia materiałów dydaktycznych jest ważnym zagadnieniem, które wzbudza zainteresowanie różnych gremiów związanych z e-edukacją - poczynając od dostawców platform e-learningowych, organizacji odpowiedzialnych za opracowanie standardów technicznych, a przede wszystkim projektantów kursów - aż po autorów treści. Zainteresowanie to doprowadziło do powstania koncepcji Obiektów Wiedzy Wielokrotnego Użytku (Reusable Learning Objects, RLO), które przechowywane w specjalnych repozytoriach, mogą być wykorzystywane do tworzenia efektywnych kursów online. Podstawowym założeniem tej koncepcji jest właśnie idea wielokrotnego wykorzystania tych samych obiektów w różnych kontekstach, co pozwala uzyskać bogatszą i ciekawszą ofertę szkoleniową bez ponoszenia dodatkowych nakładów. Równocześnie, zróżnicowanie kursów sprzyja personalizacji e-nauczania, a tym samym przyczynia się do większej skuteczności tej formy zdobywania wiedzy.

Więcej

Problematyka personalizacji w e-nauczaniu wiąże się w pewnym stopniu z charakterem tej formy kształcenia, która z założenia przewiduje naukę w dowolnym miejscu i w dowolnym czasie. Jednakże dla rzeczywistego zwiększenia efektywności działań e-edukacyjnych potrzebne jest dopasowanie nie tylko czasu uczenia się, ale przede wszystkim formy przekazu wiedzy i warunków, w jakich jest ona przyswajana do indywidualnych potrzeb uczących się. Do realizacji tego typu zadania często wykorzystuje się elementy sztucznej inteligencji, które umożliwiają automatyczny dobór odpowiednich treści - jak to ma miejsce w systemach klasy ITS (Intelligent Tutoring Systems) lub AHS (Adaptive Hypermedia Systems), bądź też wybór ścieżki nauczania przez samych uczących się (czego przykładem może być Dynamic Assembly Engine opracowywany przez IBM). Czynnikami personalnymi, uwzględnianymi przez tego typu systemy, są albo dane demograficzne (płeć, wiek, miejsce zamieszkania), albo rodzaj "zachowań" rejestrowanych przez system podczas nauki online. Nie uwzględniają one natomiast predyspozycji psychologicznych, czy też, kształtowanych przez cały okres nauki, określonych nawyków i przyzwyczajeń składających się na to, jak szybko i skutecznie jesteśmy w stanie przyswajać wiedzę lub umiejętności. Jednym ze sposobów pomiaru tych preferencji jest rozpoznawanie stylów uczenia się. Praktyka pokazuje, że znajomość przez nauczyciela indywidualnego stylu pracy jego studentów może znacznie przyczynić się do poprawy skuteczności przyswajania przez nich wiedzy, zarówno w nauczaniu tradycyjnym, jak i online.

Więcej

W ostatnich latach e-learning staje się stopniowo, ale systematycznie, integralną częścią procesu dydaktycznego w uczelniach wyższych. Jest to uwarunkowane po części zmianami wynikającymi z realizacji Procesu Bolońskiego, co wyraża się między innymi rosnącą mobilnością studentów. Kolejnym czynnikiem jest również rosnąca rola kształcenia opartego na koncepcji "just in time, just enough" oraz "learning on demand". I wreszcie, nie bez znaczenia jest też fakt stopniowego wprowadzania w Polsce uregulowań prawnych określających rolę i miejsce e-edukacji w kształceniu akademickim. Okoliczności te wskazują na potrzebę zastępowania podejmowanych wcześniej indywidualnych prób stosowania form kształcenia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość przez dojrzałe i kompleksowe strategie wdrażania e-edukacji w uczelniach. Wymaga tego zarówno skala możliwych do osiągnięcia korzyści organizacyjnych, finansowych i jakościowych, jak i konieczność rzeczywistego umiejscowienia, nabierającej coraz większego znaczenia e-edukacji - w modelu kształcenia na poziomie wyższym.

Więcej